5. Κύκλος Μαθημάτων Φύλου για τα μέλη του Δικτύου Γυναικών Συγγραφέων κατά της Έμφυλης Βίας και των Γυναικοκτονιών «Η Φωνή της». ΜΑΘΗΜΑ 5 Φύλο και Γλώσσα
Το Δίκτυο Γυναικών Συγγραφέων κατά της Έμφυλης Βίας και των Γυναικοκτονιών «Η Φωνή της» οργανώνει και προσφέρει στα μέλη του σεμινάριο Γυναικείων/Φεμινιστικών Σπουδών δύο κύκλων, τεσσάρων μηνιαίων διαλέξεων ο καθένας, με την επιστημονική ευθύνη της Ομότιμης Καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Αιγαίου Μαρίας Γκασούκα.
1
Σεξισμός:
Δες τον
Κατονόμασε τον
Σταμάτησέ τον
#StopSexism
2
Υπέρβαση του γλωσσικού σεξισμού – Προτεραιότητα για μια σύγχρονη και συμπεριληπτική κοινωνία
3
Υπέρβαση του γλωσσικού σεξισμού
-Ένα βήμα για τη δημιουργία ενός κόσμου όπου
ΟΛΑ τα άτομα χωράνε και είναι αποδεκτά
4
Γιατί είναι σημαντική η υπέρβαση του γλωσσικού σεξισμού στην πορεία προς την ουσιαστική ισότητα των φύλων;
5
Η γλώσσα δεν είναι ιδεολογικά ‘ουδέτερη’ ως προς τις έμφυλες ανισότητες και διακρίσεις
Η γλώσσα μας είναι διαποτισμένη από την ιδεολογία της ανισότητας των φύλων, αντανακλά και νομιμοποιεί τις άνισες σχέσεις εξουσίας ανάμεσα στα φύλα. Για παράδειγμα, "επικρατέστερο είναι το γένος του κυρίαρχου/επικρατέστερου φύλου", δηλαδή του αρσενικού.
Η γλώσσα δεν αποτυπώνει μόνο την κοινωνική πραγματικότητα αλλά επηρεάζει και τον τρόπο με τον οποίο την προσεγγίζουμε. Μια προκατειλημμένη ως προς το φύλο γλώσσα συμβάλλει και στη διαμόρφωση μιας προκατειλημμένης ως προς το φύλο σκέψης και οπτικής για τον κόσμο.
6
Η γλωσσική αλλαγή μπορεί να συμβάλλει στην κοινωνική αλλαγή
Η χρήση συμπεριληπτικής ως προς το φύλο γλώσσας:
-Συντελεί στη μείωση των έμφυλων στερεοτύπων
-Προάγει την κοινωνική αλλαγή και συμβάλλει στην αποτελεσματική αντιμετώπιση των έμφυλων ανισοτήτων καθώς εξασφαλίζει την ισότιμη μεταχείριση όλων των φύλων στο επίπεδο της γλώσσας,
-Αντανακλά και επηρεάζει αντιλήψεις και πρακτικές
-Συμβάλλει στην προώθηση της ισότητας των φύλων.
7
Διευκρινίζεται ότι η ένταξη της διάστασης του φύλου και η απαλοιφή των έμφυλων διακρίσεων κατά τη γλωσσική χρήση δεν τίθεται µε όρους πολιτικής ορθότητας.
8
Πολιτικές στη δημόσια διοίκηση - Η υπέρβαση του γλωσσικού σεξισμού
9
Συμβούλιο της Ευρώπης (2019).
Σύσταση του Συμβουλίου της Ευρώπης CM/Rec (2019)1 για την πρόληψη και την καταπολέμηση του σεξισμού.
Στον τομέα της γλώσσας και της επικοινωνίας, τα κράτη μέλη καλούνται να επικυρώσουν και να εφαρμόσουν τις συστάσεις της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης της σύστασης No R (90) 4 για την εξάλειψη του σεξισμού στη γλώσσα και τη σύσταση CM/Rec(2007)17.
Recommendation CM/Rec(2019)1 of the Committee of Ministers to Member States on preventing and combating sexism,
Ανακτήθηκε από: https://rm.coe.int/greek-translation-of-sexism-rec/16809cbfd7
10
Στις καλές πρακτικές που αναφέρονται στη σύσταση περιλαμβάνεται η έκδοση πρακτικών οδηγών για μη σεξιστική γλώσσα και επικοινωνία όσον αφορά τα διοικητικά έγγραφα.
-Τα κράτη μέλη πρέπει να στοχεύουν στην προώθηση της χρήσης μη σεξιστικής γλώσσας σε όλους τους τομείς, ιδίως στον δημόσιο τομέα.
-Τα κράτη μέλη καλούνται να κάνουν συστηματική αναθεώρηση όλων των νόμων, κανονισμών, πολιτικών κ.ά. ως προς τη σεξιστική γλώσσα και τη διατύπωση των όρων έτσι ώστε να αντικατασταθούν με ορολογία ευαίσθητη ως προς το φύλο.
11
Η Ελλάδα είχε επιλέξει να αντιμετωπίσει κατά προτεραιότητα τον γλωσσικό σεξισμό στα διοικητικά έγγραφα.
Ακολουθώντας τα παραδείγματα πολλών άλλων διεθνών και ευρωπαϊκών οργανισμών, επαγγελματικών ενώσεων, πανεπιστημίων, ειδησεογραφικών πρακτορείων κ.ά. εξέδωσε το 2018 τον «Οδηγό Χρήσης μη Σεξιστικής Γλώσσας στα Διοικητικά Έγγραφα» (Γκασούκα & Γεωργαλίδου 2018).
12
«Οδηγός Χρήσης μη Σεξιστικής Γλώσσας στα Διοικητικά Έγγραφα»
(Εθνικό Τυπογραφείο, Μάρτιος 2018)
-Αποτελεί ένα εύχρηστο και εξειδικευμένο εργαλείο για την αναγνώριση, κατανόηση και απάλειψη του γλωσσικού σεξισμού που διέπει όλα τα διοικητικά έγγραφα.
-Περιλαμβάνει οδηγίες, παρατηρήσεις, συστάσεις, πρακτικές συμβουλές και συγκεκριμένες προτάσεις για τη χρήση μη σεξιστικής γλώσσας.
http://www.isotita.gr/wp-content/uploads/2018/01/Οδηγός-μη-σεξιστικής-γλώσσας.pdf
13
Ο Οδηγός αποτελεί προϊόν εκτεταμένης έρευνας σε φορείς του Δημόσιου Τομέα (Υπουργεία, Περιφέρειες και Δήμοι).
-Το δείγμα αποτέλεσαν 949 εν χρήσει έγγραφα του Δημόσιου Τομέα από τα οποία τα 140 ήταν έγγραφα Δήμων, τα 176 Περιφερειών και τα 633 Υπουργείων
-Η ανάλυση των εγγράφων έγινε με βάση το λογισμικό Atlas.ti., ενώ το 10% του συνολικού δείγματος αναλύθηκε ποιοτικά
14
Η υπέρβαση του γλωσσικού σεξισμού στα έγγραφα της ελληνικής Δημόσιας Διοίκησης
-Πρόκειται για διαδικασία κατανόησης και ερμηνείας του φαινομένου, λήψης της απόφασης υπέρβασής του και συνεχούς προσπάθειας και άσκησης για την υλοποίηση αυτής της απόφασης κατά τη σύνταξη των διοικητικών εγγράφων
-Στην επιτυχία του εγχειρήματος συντελεί η συμμετοχή σε αυτό όλων των βαθμίδων της υπηρεσιακής πυραμίδας, αλλά και της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας. Συντελεί επίσης σημαντικά η επιμόρφωση /ευαισθητοποίηση των στελεχών.
15
Στον οδηγό η προτεινόμενη μη σεξιστική γλώσσα απέχει από το να είναι πραγματικά συμπεριληπτική και να είναι ουσιαστικά «ουδέτερη» ως προς το φύλο, καθώς δεν αποτυπώνει τις πολλαπλές ταυτότητες φύλου.
Κινείται κυρίως στο πλαίσιο της διχοτομίας των φύλων, (το κυρίαρχο δίπολο περί «άνδρα» και «γυναίκας»).
Σε κάθε περίπτωση, η υπέρβαση του γλωσσικού σεξισμού στη δημόσια διοίκηση, με τους περιορισμούς που τίθενται, είναι ένα σημαντικό βήμα διεκδίκησης στο επίπεδο της γλώσσας, αλλά τελικά και στη συγκρότηση ενός κόσμου, περισσότερο ανοιχτού και συμπεριληπτικού για όλα τα άτομα.
16
Η ένταξη της διάστασης του φύλου στα διοικητικά έγγραφα
Βλ. Νόμο υπ’ αριθμ, 4604 /2019 (ΦΕΚ 13/τ.Α΄/29-1-2019). ‘’Προώθηση της ουσιαστικής ισότητας των φύλων, πρόληψη και καταπολέμηση της έμφυλης βίας - Ρυθμίσεις για την απονομή Ιθαγένειας - Διατάξεις σχετικές με τις εκλογές στην Τοπική Αυτοδιοίκηση - Λοιπές διατάξεις’’ (ΦΕΚ 26 Μαρτίου 2019, Αρ. Φύλλου 50).
Βλ.:http://www.isotita.gr/wp-content/uploads/2019/03/Ν.4604-για-την-Ουσιαστική-Ισότητα-των-Φύλων.pdf
Άρθρο 12. Ένταξη της διάστασης του φύλου στη σύνταξη των διοικητικών εγγράφων. Απαγορεύεται η χρήση διατυπώσεων που υποκρύπτουν ή εμπεριέχουν έμφυλη διάκριση, κατά τη σύνταξη των διοικητικών εγγράφων.
Άρθρο 14. Πειθαρχικό Δίκαιο
Η περίπτωση ζ της παρ. 1 του άρθρου 107 του ν. 3528/2007 (Α΄ 26), αντικαθίσταται ως εξής:
«ζ) η παραβίαση της αρχής της ισότητας, των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας και απασχόλησης, σύμφωνα με τον ν. 3896/2010, και η χρήση γλώσσας έμφυλης διάκρισης, κατά την άσκηση των καθηκόντων».
17
Επιστολή από το Υπουργείο Εσωτερικών προς όλους τους φορείς του δημόσιου τομέα με θέμα την «Ένταξη της διάστασης του φύλου στα διοικητικά έγγραφα». Γίνεται αναφορά στα άρθρα 12 και 14 του Ν.4604/2019 και στον «Οδηγό Χρήσης μη Σεξιστικής Γλώσσας στα Διοικητικά Έγγραφα». (Α.Π. 37877/17-5-2019).
Βλ.: http://www.isotita.gr/wp-content/uploads/2019/05/ΕΠΙΣΤΟΛΗ-ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΥ-ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ-ΜΕ-ΘΕΜΑ-ΣΕΞΙΣΤΙΚΗ-ΓΛΩΣΣΑ-ΣΤΑ-ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ-ΕΓΓΡΑΦΑ.pdf
Η "Ένταξη της διάστασης του φύλου στη γλώσσα" έχει συμπεριληφθεί στα εκπαιδευτικά προγράμματα του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης & Αυτοδιοίκησης (ΕΚΔΔΑ) - Ινστιτούτο Επιμόρφωσης και πραγματοποιούνται σεμινάρια σε διάφορους δημόσιους φορείς.
18
Πού εμφανίζονται στη γλώσσα οι έμφυλες διακρίσεις;
Ο γλωσσικός σεξισμός εντοπίζεται στις τρεις βασικές γλωσσικές δομές: τη μορφολογία, τη σύνταξη και τη σημασιολογία.
-Στη μορφολογία, συχνά όταν η λέξη εκφράζει το σύνολο έμψυχων όντων διαφορετικού φύλου ‘υπερισχύει’ το αρσενικό γραμματικό γένος (π.χ. οι φοιτητές)
-Το αρσενικό φύλο εμφανίζεται να εκπροσωπεί όλα τα φύλα, καθώς νομιμοποιείται να «ομιλεί» για λογαριασμό όλων. Έτσι, μια γλωσσική πρακτική, που εκ πρώτης όψης μοιάζει να εξυπηρετεί την αρχή της οικονομίας στη γλώσσα, συμβάλλει στην έμφυλη σύλληψη της πραγματικότητας
-Επίσης, για τον σχηματισμό των θηλυκών επαγγελματικών ουσιαστικών υψηλού κύρους χρησιμοποιείται, κατά κανόνα, το επίθημα του αρσενικού επαγγελματικού ουσιαστικού (π.χ. «ο/η κοσμήτορας», «ο/η υπουργός», «ο/η βουλευτής» κ.λπ.)
19
Υπάρχει μια αμηχανία της γραμματικής μπροστά στα γυναικεία αξιώματα
Υπάρχει μια "αμηχανία" της γραμματικής στα θηλυκά επαγγελματικά ουσιαστικά και στα γυναικεία αξιώματα, όπως "πρυτάνισσα, κοσμητόρισσα, βουλεύτρια’’ - ενώ ακούγεται κανονικό "η μαγείρισσα, η χορεύτρια’’.
Ο ιδιαίτερος προβληματισμός ως προς τη διατύπωσή τους στο θηλυκό είναι εξαιτίας του γεγονότος ότι παραδοσιακά ασκούνταν κυρίως από άνδρες.
20
Σημειωτέον ότι η διαμάχη για θηλυκά επαγγελματικά ουσιαστικά, δηλαδή για τη θηλυκή εκδοχή μιας ιδιότητας ή ενός επαγγελματικού τίτλου ή αξιώματος, συνδέεται και με τη κοινωνική διγλωσσία, τη διάκριση δηλαδή μεταξύ καθαρεύουσας και δημοτικής.
Είχε προκριθεί η χρήση των αρσενικών επαγγελματικών ουσιαστικών με την προσθήκη του θηλυκού άρθρου (ο/η επιστήμονας, ο/η διδάκτορας ο/η Κοσμήτορας, ο/η λέκτορας) και όχι καταλήξεις της δημοτικής (π.χ. επιστημόνισσα, διδακτόρισσα, Κοσμητόρισσα, λεκτόρισσα), με συνέπεια οι καταλήξεις αυτές να μη θεωρούνται συμβατές με το γλωσσικό αίσθημα σε ένα επίσημο πλαίσιο.
21
Είχε προκαλέσει πολλές συζητήσεις, εντός και εκτός ΑΠΘ, η επιλογή μου όταν ανέλαβα το 2008 την Κοσμητεία της Παιδαγωγικής Σχολής στο ΑΠΘ να υπογράφω ως Κοσμητόρισσα.
Με τον καιρό άρχισε σιγά-σιγά να γίνεται αποδεκτό –όχι από όλους και όλες βέβαια – και να μη ξενίζει τόσο.
Χαίρομαι που μέχρι σήμερα εξακολουθεί η παράδοση αυτή στην Κοσμητεία της Παιδαγωγικής Σχολής και ο όρος έγινε περισσότερο οικείος γενικότερα.
22
Η παράδοση συνεχίζεται έκτοτε στην Παιδαγωγική Σχολή, ενώ ο όρος έγινε πιο οικείος και την τρέχουσα περίοδο έχουμε τρείς Κοσμητόρισσες στο ΑΠΘ.
23
Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Βλ. για παράδειγμα:
- ΦΕΚ για το Πανεπιστήμιο Αιγαίου το οποίο εντάσσει τη διάσταση του φύλου: "Καθορισμός Τομέων Ευθύνης και επιμέρους αρμοδιοτήτων των Αντιπρυτάνεων/ισσών του Πανεπιστημίου Αιγαίου"
-Βλ. ΦΕΚ 2 Οκτωβρίου 2018 ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Αρ. Φύλλου 439. Αριθμ. 9006.
-Επίσης, η Πρυτανική Αρχή του Πανεπιστημίου του Αιγαίου χρησιμοποιεί τον όρο Πρυτάνισσα και Αντιπρυτάνισσα.
-Βλ. ιστοσελίδα του Πανεπιστημίου Αιγαίου ΔΙΟΙΚΗΣΗ -ΠΡΥΤΑΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ στο: https://www.aegean.gr/%CE%B4%CE%B9%CE%BF%CE%AF%CE%BA%CE%B7%CF%83%CE%B7
24
Πολύ συχνά σε διοικητικά έγγραφα υπάρχει αποκλειστική αναφορά στο αρσενικό γένος. Βλ. για παράδειγμα:
Διευθυντής, Συντονιστής, Διδάσκων, Προϊστάμενος, Αιτούντες, Ενδιαφερόμενοι, Συμμετέχοντες, Απόφοιτοι, Πτυχιούχοι, Μεταπτυχιακοί, Οφειλέτης, Εκπαιδευμένοι, Ερευνητές, Εθελοντές. | Αρμόδιος, Δικαιούχος, Εργαζόμενοι, Εισηγητής, Αιτών, Εργαζόμενος, Ωφελούμενος, Καταρτιζόμενος, Αλλοδαπός, Διδάσκοντες, Συνδρομητές, |
25
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΩΝ ΑΕΙ
Μέγιστος αριθμός φοιτητών φοιτητριών/ών στο Διατμηματικό μάθημα.
Εισηγητής Θέματος Εισηγήτρια/ής Θέματος
Θα δοθεί προτεραιότητα σε υποψηφίους διδάκτορες υποψήφιες διδακτόρισσες
Η εισαγωγή φοιτητών στο μεταπτυχιακό φοιτητριών/ών
Εργαζόμενος στο πρόγραμμα Εργαζόμενη/ος
Συντονιστής του έργου Συντονίστρια/Συντονιστής του έργου
Είναι στην κρίση του Προϊσταμένου της/του Προϊστάμενης/ου
Ο επιβλέπων καθηγητής ο/η επιβλέπων/ουσα καθηγητής /τρια
ή το μέλος ΔΕΠ που επιβλέπει.
26
«Φοιτητών–Κήποι» του ΑΠΘ
"Μία πρωτοβουλία των Πρυτανικών Αρχών του ΑΠΘ για τους φοιτητές που ενδιαφέρονται να καλλιεργήσουν τον δικό τους κήπο".
Θέμα: Tips "επιβίωσης" για ερευνήτριες/ερευνητές
Από: vice-rector-office@rc.auth.gr
Ημερομηνία: 6/10/2022, 6:03 μ.μ.
Προς: groups@rc.auth.gr
27
ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΕΚΛΟΓΩΝ για την ανάδειξη Διευθυντή/Διευθύντριας του Τομέα Κοινωνικών και Πολιτισμικών Σπουδών του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης της Παιδαγωγικής Σχολής για το χρονικό διάστημα από 01-9-2022 έως 31-8-2022
28
Το εγχείρημα της υπέρβασης του γλωσσικού σεξισμού στην Κοσμητεία της Παιδαγωγικής Σχολής του ΑΠΘ
Εισηγήτρια:
Βάσω Αγκαθίδου,
Προϊσταμένη Γραμματείας Κοσμητείας Παιδαγωγικής Σχολής
29
Οι έμφυλες διακρίσεις εμφανίζονται επίσης στο:
-Στο επίπεδο της σύνταξης, συνηθίζεται, για παράδειγμα, η πρόταξη του αρσενικού
-Στο σημασιολογικό επίπεδο συχνά εκφράσεις ή λέξεις έχουν συνδηλώσεις -θετικές ή αρνητικές- με βάση το φύλο. Ο γλωσσικός σεξισμός αναπαράγεται μέσω της σημασιακής υποβάθμισης των γυναικών.
-Για παράδειγμα, αναλογιστείτε τη διαφορετική σημασία που έχουν οι εκφράσεις:
‘’Κάνεις σαν γυναικούλα’’ -συνοδεύεται από αρνητικές αξιολογήσεις.
‘’Είσαι αντράκι’’ - έχει θετικές συνδηλώσεις.
30
Ορισμένες φορές τα έμφυλα στερεότυπα δεν είναι τόσο εμφανή.
Για παράδειγμα:
-Η φράση "εργαζόμενη μητέρα’’ σε πρώτη ανάγνωση δείχνει να μην είναι καθόλου προβληματική – σε αντίθεση με τη φράση "εργαζόμενος πατέρας’’. Ο πατέρας είναι αναμενόμενο να δουλεύει, ενώ η μητέρα όχι, οπότε αυτό πρέπει να δηλώνεται, όταν συμβαίνει.
-Η φράση "Σε βοηθάει στις δουλειές του σπιτιού;’’
Η υποχρέωση παραμένει στη γυναίκα και το μόνο που μπορεί να περιμένει από το σύντροφό της είναι να τη βοηθάει
31
ΣΥΣΤΗΝΕΤΑΙ:
1) Η ταυτόχρονη αναφορά σε γυναίκες και άντρες, μέσω της χρήσης και των δύο γραμματικών γενών, όταν το κείμενο αναφέρεται σε μεικτούς πληθυσμούς ή στην περίπτωση που δεν προκύπτει το φύλο ή δημιουργείται αμφισημία.
Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με:
-Αντικατάσταση όρων στους οποίους είναι ορατό μόνο το ανδρικό φύλο με όρους ουδέτερους ως προς το φύλο:
Παραδείγματα
Καθηγητές= Διδακτικό προσωπικό/ μέλη ΔΕΠ
Διοικητικοί υπάλληλοι= Διοικητικό προσωπικό
Φοιτητές= Φοιτητικό δυναμικό/ Φοιτητικός πληθυσμός
32
Ή
Χρήση όρων που συμπεριλαμβάνουν όλα τα φύλα, μέσω της χρήσης και των δύο γραμματικών γενών, είτε με τη χρήση ολόκληρης της λέξης (π.χ. διοικούμενος/διοικούμενη) - με συχνή εναλλαγή στο κείμενο ως προς το ποιο γένος προηγείται συντακτικά και ποιο ακολουθεί-, είτε με προσθήκη των καταλήξεων (π.χ. ο/η διοικούμενος/-η).
Παραδείγματα
Επίκουροι/ες καθηγητές/τριες
Διοικητικοί υπάλληλοι= Διοικητικές/-οί υπάλληλοι
Φοιτητές= Φοιτήτριες και Φοιτητές ή Φοιτητές και Φοιτήτριες
Φοιτητές= Φοιτήτριες/-ές ή Φοιτητές /τριες
Υποψήφιοι= Υποψήφιοι/-ες ή Υποψήφιες/-οι
33
2) Να χρησιμοποιείται συχνά η πρόταξη του θηλυκού γραμματικού γένους.
Στόχος είναι η επιλογή δήλωσης του γένους/ φύλου να είναι ανατρεπτική ως προς τον κυρίαρχο γραμματικό κανόνα και να λειτουργήσει αφυπνιστικά. Αντίστοιχες εναλλακτικές επιλογές μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τις/τους συντάκτριες/-τες των δημόσιων εγγράφων οι οποίες/-οι είναι δυνατόν, εάν το επιθυμούν, να καθιστούν σαφή την επιλογή τους στις/στους αναγνώστριες/-τες με μια υποσημείωση στην αρχή του εγγράφου.
Παραδείγματα
Στις/στους αναγνώστριες/-τες
34
3) Στις περιπτώσεις που η αναφορά σε γυναίκες είναι αποκλειστική, η χρήση του θηλυκού γένους αυτονόητα είναι, επίσης, αποκλειστική, όπως και τα επίθετα και οι αντωνυμίες.
4) Στις περιπτώσεις των ουσιαστικών που ο τύπος του αρσενικού και του θηλυκού ταυτίζονται, συστήνεται τα επίθετα και οι αντωνυμίες να παρατίθενται και στα δύο γένη
Παραδείγματα
Οι διαθέσιμοι/-ες υπάλληλοι, οι οποίοι/-ες….
35
5) Συστήνεται η χρήση, όπου είναι εφικτό, θηλυκών καταλήξεων για τα επαγγελματικά ουσιαστικά και αξιώματα.
Παραδείγματα
Ο Πρύτανης/ η Πρυτάνισσα
Ο Κοσμήτορας/ η Κοσμητόρισσα
Λέκτορες/ Λεκτόρισσες
Υποψήφιοι διδάκτορες/ Υποψήφιες διδακτόρισσες
Ο Βουλευτής /η Βουλεύτρια
36
6) Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στη χρήση λέξεων /εκφράσεων που αναπαράγουν έμφυλα στερεότυπα, ή υποτιμούν και εξευτελίζουν
7) Τέλος, επειδή τα κείμενα προσλαμβάνονται και ερμηνεύονται από τις/τους αναγνώστριες/-τες ως ολότητες, θα πρέπει με συνέπεια σε όλο το κείμενο να δηλώνονται και τα δύο γένη/ φύλα και όχι μόνον στην αρχή ή σε τυπικές εκφράσεις για λόγους ευγενείας.
37
Η ένταξη της διάστασης του φύλου στα διοικητικά έγγραφα
-Βλ. Νόμο υπ’ αριθμ, 4604 /2019 (ΦΕΚ 13/τ.Α΄/29-1-2019). ‘’Προώθηση της ουσιαστικής ισότητας των φύλων, πρόληψη και καταπολέμηση της έμφυλης βίας - Ρυθμίσεις για την απονομή Ιθαγένειας - Διατάξεις σχετικές με τις εκλογές στην Τοπική Αυτοδιοίκηση - Λοιπές διατάξεις’’ (ΦΕΚ 26 Μαρτίου 2019, Αρ. Φύλλου 50).
-Βλ.:http://www.isotita.gr/wp-content/uploads/2019/03/Ν.4604-για-την-Ουσιαστική-Ισότητα-των-Φύλων.pdf
Άρθρο 12. Ένταξη της διάστασης του φύλου στη σύνταξη των διοικητικών εγγράφων. Απαγορεύεται η χρήση διατυπώσεων που υποκρύπτουν ή εμπεριέχουν έμφυλη διάκριση, κατά τη σύνταξη των διοικητικών εγγράφων.
Άρθρο 14. Πειθαρχικό Δίκαιο
Η περίπτωση ζ της παρ. 1 του άρθρου 107 του ν. 3528/2007 (Α΄ 26), αντικαθίσταται ως εξής:
«ζ) η παραβίαση της αρχής της ισότητας, των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας και απασχόλησης, σύμφωνα με τον ν. 3896/2010, και η χρήση γλώσσας έμφυλης διάκρισης, κατά την άσκηση των καθηκόντων».
38
Όταν η γενικευτική χρήση του αρσενικού υποτίθεται ότι είναι "ουδέτερη ως προς το φύλο’’
Πολλές φορές στην αρχή ενός κειμένου υπάρχει υποσημείωση με περιεχόμενο του τύπου:
"Προκειμένου να μην επιβαρύνεται το κείμενο, αποφεύγεται η χρήση των άρθρων και στα δύο γένη όταν πρόκειται για αναφορά σε άνδρες και γυναίκες (ο/η εκπαιδευτικός κ.λπ.), όπως και των διπλών τύπων (ο/η αιτών/ουσα κ.λπ.) και χρησιμοποιείται ο γενικός (αρσενικός) τύπος, ως ουδέτερη ή συμπεριληπτική ως προς το φύλο γλώσσα, χωρίς σεξιστική διάκριση"
39
Η χρήση του θηλυκού δεν γίνεται αντιληπτή με ουδέτερο τρόπο, καθώς, ακόμα και εάν αυτή είναι η πρόθεση, ενεργοποιεί λιγότερες αναπαραστάσεις ανδρών
40
Η χρήση του θηλυκού ως ‘αυτονόητου’ επηρεάζει τον τρόπο που σκεφτόμαστε και αντιμετωπίζουμε τη γυναίκα ως κανόνα και τον άνδρα ως εξαίρεση
41
Αντιστάσεις στην υπέρβαση του γλωσσικού σεξισμού
Η ένταξη της διάστασης του φύλου στα διοικητικά έγγραφα δεν έχει προχωρήσει σε πολλούς φορείς και αυτό αποτελεί μια ένδειξη της σημασίας και της δέσμευσής τους να εφαρμόσουν τις αρχές της ισότητας των φύλων και της απαγόρευσης των διακρίσεων με βάση το φύλο.
42
Συστατικό στοιχείο των γλωσσών είναι η ποικιλότητα
-Η γλώσσα δεν είναι αναλλοίωτη και κατά συνέπεια οι γλωσσικοί νεωτερισμοί δεν πρέπει να εκλαμβάνονται ως ‘φθορά’ και ‘απειλή’.
-Η γλωσσική αλλαγή αποτελεί διαχρονική πραγματικότητα.
-Κάθε εγχείρημα γλωσσικού σχεδιασμού ή χρήση νέων γλωσσικών τύπων, στην αρχή μπορεί να προκαλούν αισθήματα αμηχανίας, μη συμβατότητας με το γλωσσικό αίσθημα κ.ά.
-Χρειάζεται ένα εύλογο χρονικό διάστημα για να καθιερωθούν και να γίνουν αποδεκτοί.
Η συνήθεια φέρνει και την αποδοχή
43
Κατά συνέπεια,
-η χρήση μη σεξιστικής γλώσσας στο γραπτό και στον προφορικό λόγο, είναι σε μεγάλο βαθμό θέμα συνήθειας και όχι αισθητικής
-Μέσω της γλωσσικής χρήσης, ένας γλωσσικός τύπος επικυρώνεται και γίνεται εν τέλει αποδεκτός (π.χ. βουλεύτρια, κοσμητόρισσα, πρυτάνισσα).
-Η εξοικείωση στη χρήση γλώσσας που εντάσσει τη διάσταση του φύλου, παρά το γεγονός ότι δεν είναι δύσκολο εγχείρημα, συναντά αρκετές αντιστάσεις ακόμα στην ελληνική κοινωνία.
-Συχνά τα επιχειρήματα που αναπτύσσονται μπορεί να φαίνονται ότι έχουν ένα γλωσσικό περίβλημα (π.χ. ευηχίας) αλλά στην πραγματικότητα έχουν κοινωνική βάση.
44
Το επιχείρημα της αισθητικής: «Μα δεν είναι εύηχη!» Το επιχείρημα της γραμματικότητας: «Μα είναι λάθος!» Το επιχείρημα του κύρους : «Μα οι ίδιες οι γυναίκες χρησιμοποιούν το αρσενικό για το επάγγελμά τους!» Το επιχείρημα της χρησιμότητας: «Μα είναι περιττό, δεν χρησιμεύει κάπου!» Το επιχείρημα της περιεκτικότητας: «Μα το αρσενικό γένος περιλαμβάνει γυναίκες και άνδρες!» Το επιχείρημα της δυσλειτουργίας: «Μα η χρήση του θηλυκού γένους επιβαρύνει το κείμενο και το καθιστά δυσανάγνωστο!»
45
Όταν χρησιμοποιούμε γλώσσα που συμπεριλαμβάνει τουλάχιστον τις γυναίκες, είναι μεν μια πρόοδος, αλλά στην πραγματικότητα κινούμαστε στο πλαίσιο της διχοτομίας των φύλων.
46
Όταν χρησιμοποιούμε γλώσσα που συμπεριλαμβάνει τις πολλαπλές ταυτότητες φύλου -γλώσσα συμπεριληπτική ως προς το φύλο- αυτό αποτελεί ένα βήμα για τη δημιουργία ενός κόσμου πιο φιλικού για ΟΛΑ τα άτομα, ενός κόσμου όπου ΟΛΑ όλα τα άτομα χωράνε και είναι αποδεκτά
Η χρήση της γλώσσας είναι ενδεικτικό του πως βλέπω την κοινωνία ή πως θέλω οι άλλοι να βλέπουν την κοινωνία. Είναι μια πολιτική στάση.
47
Το δικαίωμα στον αυτοπροσδιορισμό είναι καθολικό και δεν πρέπει να ταυτίζεται με συγκεκριμένες ταυτότητες φύλου.
48
Ποικιλομορφία ταυτοτήτων
- Σεβασμός στον αυτοπροσδιορισμό των ανθρώπων
49
Δικαίωμα στον αυτοπροσδιορισμό
Τρίτη καταχώρηση φύλου: προσδίδει ορατότητα και συμπεριλαμβάνει όλες τις ταυτότητες φύλου ανεξαιρέτως και με σεβασμό.
Τις περισσότερες φορές, κατά τη διαδικασία συμπλήρωσης των προσωπικών στοιχείων, κυριαρχεί ακόμα η δυαδικότητα των φύλων (άνδρας - γυναίκα) και σπάνια υπάρχει τρίτη επιλογή ώστε να δοθεί η δυνατότητα σε κάποια άτομα που δεν αυτοπροσδιορίζονται εντός του κυρίαρχου δίπολου, να αυτοπροσδιορισθούν όπως επιθυμούν.
Είναι μια ακόμα πρακτική «καθημερινού» σεξισμού
Περιθωριοποιεί όσα άτομα δεν αυτοπροσδιορίζονται εντός του κυρίαρχου δίπολου
Διατηρεί μια κατάσταση όπου η ανισότητα αποτελεί συστημικό φαινόμενο.
50
Δικαίωμα στον αυτοπροσδιορισμό
Τρίτη καταχώρηση φύλου
Φύλο
ή
Με ποια ταυτότητα φύλου αυτοπροσδιορίζεσαι καλύτερα
(to which gender identity do you most identify)
ΓΥΝΑΙΚΑ
ΑΝΔΡΑΣ
ΑΛΛΟ
ή
ΔΕΝ ΘΑ ΗΘΕΛΑ ΝΑ ΑΠΑΝΤΗΣΩ (rather not say)
ή συνδυασμός τους
ΑΛΛΟ/ ΔΕΝ ΘΑ ΗΘΕΛΑ ΝΑ ΑΠΑΝΤΗΣΩ
51
16 Οκτωβρίου - Παγκόσμια Ημέρα Αντωνυμιών
Είναι μια ημέρα για την ποικιλομορφία των ταυτοτήτων και το σεβασμό στον αυτοπροσδιορισμό των ανθρώπων.
Να ρωτάς τις αντωνυμίες ανθρώπων που δεν σου έχουν συστηθεί
52
misgendering
Μία από τις πιο κακοποιητικές και τραυματικές εμπειρίες που μπορεί να έχουν τα τρανς και Gender Non Conforming (GNC) άτομα είναι να απευθύνονται ή να αναφέρονται σε αυτά σε λάθος γραμματικό γένος, χρησιμοποιώντας λάθος αντωνυμίες (misgendering) ή να μη γίνεται χρήση διπλών ονομάτων όταν υπάρχουν (JASON /ΑΝΤΙΓΟΝΗ) .
Πρόκειται για κακοποιητική πρακτική καθώς αρνείται τον αυτοπροσδιορισμό των ατόμων και ακυρώνει την ταυτότητα τους.
53
H Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία (APA) τονίζει τη σημασία της σωστής χρήσης των αντωνυμιών για όλα τα άτομα.
Η χρήση των αντωνυμιών που χρησιμοποιεί ένα άτομο είναι καίριας σημασίας για τον σεβασμό της ταυτότητας φύλου των τρανς ανθρώπων.
.
54
Στο πρώτο άρθρο του Ν.4491/2017 "Νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου, Εθνικός Μηχανισμός Εκπόνησης, Παρακολούθησης και Αξιολόγησης των Σχεδίων Δράσης για τα Δικαιώματα του Παιδιού και άλλες διατάξεις’’, αναγνωρίζεται το δικαίωμα κάθε ατόμου για σεβασμό της ταυτότητας φύλου του.
Συνιστά προσβολή προσωπικότητας να σε αποκαλεί κάποια υπηρεσία με διαφορετικό φύλο από αυτό που βιώνεις (misgendering), ακόμη κι αν δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί η σχετική τυπική διαδικασία της έκδοσης νέας αστυνομικής ταυτότητας.
H επιμονή σε misgendering, ενώ είναι σε γνώση του ότι προσβάλλει, αποτελεί πράξη παράνομη και ποινικά κολάσιμη κατά τον Ν.4443/2016.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου